Nieustanny rozwój cywilizacji i związana z nim poprawa jakości życia ukryta pod pojęciami zautomatyzowania, wygody i oszczędności czasu, mimo iż pozornie stanowią zaletę XXI wieku, jednocześnie stają się czynnikiem ryzyka dla zdrowia człowieka. Liczba chorób określanych mianem cywilizacyjnych, oraz rosnący procent zachorowań, wpływają na kreowanie pesymistycznych prognoz dotyczących długości życia oraz jego standardu w kontekście dobrego samopoczucia.Jedną z chorób, która jeszcze kilkadziesiąt lat temu stanowiła nieznaczny odsetek, a obecnie dotyczy znacznej części osób otyłych po 45 roku życia, jest cukrzyca typu II. Wynika ona z nieprawidłowego działania insuliny w organizmie, przez zwiększenie oporności na nią komórek (insulinooporność), lub też z niedostatecznej produkcji hormonu. Nieleczona, prowadzi do uszkodzeń trzustki, a w konsekwencji postępującego ograniczania wytwarzania insuliny i przekształcania typu II w I. Bardzo często jest ona skorelowana również z nadciśnieniem tętniczym oraz miażdżycą.
Rosnący problem występowania cukrzycy wynika przede wszystkim z niewłaściwego stylu życia. Mimo iż jest ona częściowo uzależniona od czynników genetycznych, to jednak właśnie czynniki środowiskowe determinują jej wystąpienie lub też nie. Liczne badania dowiodły, że dieta obfitująca w cukry proste i tłuszcze, niska aktywność fizyczna, nadmierne kilogramy i regularnie stosowane używki, stanowią wyraźne czynniki ryzyka wystąpienia tego schorzenia. Jego diagnoza z kolei nie zawsze jest odpowiednio wczesna, co wiąże się z tym, że pacjent u którego stwierdza się cukrzycę typu II, posiada już pierwsze powikłania związane z tą chorobą.
| Leczenie cukrzycy typu II opiera się na stosowaniu leków obniżających poziom glukozy we krwi oraz zbilansowanej diety. Jest to jedno ze schorzeń, w których właściwy model żywienia, może zahamować rozwój powikłań i całkowicie znormalizować glikemię. Ten fakt jest jednak bardzo często ignorowany przez chorych, co z kolei stanowi jedną z głównych przyczyn postępowania cukrzycy, oraz zwiększonej śmiertelności. |
Optymistycznym jest natomiast fakt, że dzięki licznym badaniom naukowym, świadomość społeczeństwa w zakresie zdrowego odżywiania staje się coraz większa. Powiązanie racjonalnego doboru produktów spożywczych oraz ich wpływu na nasz organizm ze stanem zdrowia jest coraz częściej poruszanym aspektem, nie tylko w środowiskach medycznych, ale również w mediach.
Dieta w cukrzycy
Chorzy zmagający się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej w szczególności powinni zwracać uwagę na właściwy dobór produktów spożywczych. Ogólna zasada polega na unikaniu tych produktów, które zawierają duże ilości cukrów prostych, a skupianie się na produktach z pełnego przemiału. To działanie nie jest jednak wystarczające dla właściwego zbilansowania diety. Rozkład i dobór węglowodanów w każdym posiłku powinien być bowiem szczegółowo zaplanowany, w taki sposób aby uwalnianie glukozy następowało stopniowo.
Co kryje się pod pojęciem Indeks Glikemiczny?
W dietetyce istnieje kilka bardzo ważnych pojęć, które powinien znać każdy chory na cukrzycę i wprowadzać je do swojego codziennego stylu żywienia. Kluczowym spośród nich jest bez wątpienia Indeks Glikemiczny
Indeks Glikemiczny (IG) - jest to wskaźnik, który określa w jakim stopniu wzrasta poziom glukozy we krwi, po spożyciu określonego produktu, zawierającego 50 g węglowodanów przyswajalnych, w stosunku do wzrostu glukozy we krwi po spożyciu takiej samej ilości węglowodanów w produkcie standardowym. Dzięki temu oznaczeniu, możemy podzielić produkty spożywcze na grupy o wysokim indeksie, średnim oraz niskim, co ułatwia dokonywanie wyborów żywieniowych. Kategorie kwalifikacji obejmują kilka grup:
- Produkty powodujące bardzo szybki wzrost glukozy we krwi
IG - bliskie wartości 100
- Produkty powodujące nieco mniejszy wzrost glukozy we krwi
IG bliskie wartości 70
- Produkty powodujące wolny wzrost glukozy we krwi
IG bliskie 50
- Produkty powodujące bardzo wolny wzrost glukozy we krwi
IG bliskie 30
Nie zawsze jednak IG jest pełnym odzwierciedleniem stopnia wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu danego produktu. Istnieją produkty, które charakteryzują się niską zawartością węglowodanów, jak na przykład arbuz. Spożycie więc aż 50g węglowodanów przyswajalnych w tym produkcie wiązałoby się z ogromną ilością tego owocu, podczas gdy na ogół ograniczamy się do jednego plastra. Z uwagi na tę komplikację, wymierną wartością staje się Ładunek Glikemiczny produktu.
| Jest to wskaźnik, który w przeciwieństwie do IG, bierze pod uwagę nie tylko tempo wchłaniania węglowodanów zawartych w spożytym produkcie, ale także ilość tych węglowodanów. |
Wzór na podstawie którego oblicza się ŁG, wygląda następująco:
Rozplanowanie wymienników węglowodanowych
W żywieniu osób z nadwagą i otyłością, bardzo często podkreśla się rolę regularności spożywania posiłków, zgodnie z zasadą „ mało, ale często”. Wspomaga to regulację metabolizmu i przyspiesza utratę masy ciała. W planowaniu jadłospisu dla cukrzyka niezwykle istotne jest skupienie się nie tylko na regularności i odpowiednich odstępach czasowych pomiędzy posiłkami, ale przede wszystkim ustalenie ilości węglowodanów przypadających na dany posiłek. Dla ułatwienia tych obliczeń, powstało pojęcie wymienników węglowodanowych, określanych w skrócie jako WW.
1 Wymiennik węglowodanowy stanowi ilość produktu zawierająca 10 g węglowodanów przyswajalnych, przy czym węglowodany przyswajalne obliczamy odejmując od całkowitej ilości węglowodanów, zawartość błonnika w danym produkcie. Przyjmuje się zasadę, że różnica w WW pomiędzy poszczególnymi posiłkami nie powinna przekraczać wartości 4. Dla zobrazowania, przykładowy rozkład wymienników węglowodanowych w ciągu dnia, mógłby prezentować się następująco:
śniadanie - 6 WW
II śniadanie - 4 WW
obiad - 7 WW
podwieczorek - 3 WW
kolacja - 5 WW
W rzeczywistości jednak obliczenia tego rodzaju wykonuje się z dietetykiem, gdyż podaż węglowodanów jest indywidualnie obliczana dla każdej osoby, z uwzględnieniem jej masy ciała, wieku, płci, pomiarów antropometrycznych i współistniejących jednostek chorobowych.
Wprowadzenie modyfikacji w zakresie żywienia, jest u cukrzyków typu II podstawowym i bezwzględnym elementem terapii. Dieta pozwalająca na normalizację poziomu glukozy we krwi, stanowi w tym przypadku nie tyle wspomaganie hamowania postępu choroby i jej powikłań, co swoisty lek, zapewniający skuteczną walkę z tym chorzeniem. Jej lekceważenie jest więc automatyczną zgodą na rozwój dysfunkcji trzustki i ryzyko powstania chorób współistniejących. Warto poważnie podejść do tematyki żywienia i dbać o swoje zdrowie, stosując zbilansowaną dietę.
Możliwości dietetyki - zadbaj o ciało od wewnątrz i zewnątrz
Roma Wojtewicz
Sylwia Wrzalska
Jak dieta niskowęglowodanowa wpływa na kontrolę cukrzycy? 5 zdrowych przepisów na każdy dzień
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
