Dieta cukrzycowa przestała być dietą restrykcyjną. Coraz częściej mówi się o niej, że jest dietą ludzi odżywiających się prawidłowo. Podobnie jak u osób zdrowych właściwe odżywianie ma pewne ograniczenia - wymaga najlepiej zrezygnowania z jedzenia słodyczy i znacznego zmniejszenia ilości spożywanych tłuszczów. U osób z cukrzycą skutki złamania zasad prawidłowego odżywiania dają o sobie znać natychmiast. Powodują :
- hiperglikemię - gdy posiłek jest zbyt obfity lub zawiera dużo cukru
- hipoglikemię - gdy posiłek jest za mały lub gdy o nim nie pamiętamy albo go opóźnimy, co się zdarza przy stosowaniu klasycznych insulin ludzkich.
Przestrzeganie diety jest szczególnie trudne w okresie Świąt. Lecz nie trzeba rezygnować z potraw, które na stole pojawiają się rzadko lub smakują wyjątkowo. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób nie dopuścić do tego, by skutków świątecznego śniadania nie odczuwać przez wiele godzin.
Jak uniknąć hiperglikemii?
- Jeść wszystko w małych ilościach.
Wybierać wędliny chude, np.: pieczone mięso, wędliny drobiowe. Unikać kiełbasy wieprzowej, pasztetu, wędlin podrobowych - mają dużo kalorii, a po kilku godzinach powodują wzrost poziomu cukru we krwi.
- Zrezygnować ze smarowania pieczywa masłem lub margaryną - w zamian stosować np. serek o niskiej zawartości tłuszczu.
- Ograniczyć: pieczywo, szczególnie białe o wysokim indeksie glikemicznym, ziemniaki, rozgotowane makarony.
- Zamiast mięsa smażonego zjeść pieczone czy gotowane np. w galarecie.
- Nie słodzić kawy ani herbaty.
- Ograniczać soki owocowe, które zawierają podobną ilość cukru co świeże owoce. Nie pić słodzonych cukrem napojów owocowych.
- Jeść jak najwięcej warzyw. Są bogatym źródłem błonnika, który spowalnia wchłanianie węglowodanów.
- Zamiast ciasta z kremem zjeść kawałek: ciasta drożdżowego, biszkoptu z owocami, keksu.
- Ograniczyć alkohol lub z niego zrezygnować - dopuszczalne jest wypicie kieliszka wytrawnego wina, koniaku lub whisky. Nie wolno pić słodkich alkoholi.
Osoby chore na cukrzycę typu 1 powinny zupełnie zrezygnować, a osoby z typem 2 cukrzycy muszą ściśle kontrolować ilość użytego cukru do słodzenia. Żywieniowcy dopuszczają jego spożycie tylko w niewielkiej ilości. Cukier nie powinien przekraczać 5 proc. wartości wszystkich węglowodanów przewidzianych w diecie, co odpowiada trzem łyżeczkom cukru. Dla zdrowia najlepiej jednak z cukru prostego zrezygnować.
Węglowodany proste i złożone
Dawka wstrzykiwanej insuliny zależy od ilości węglowodanów zawartych w spożywanych posiłkach. To one mają głównie wpływ na poziom cukru. Glikemię gwałtownie, wysoko i na krótko podnoszą węglowodany proste: cukier, ciasta, miód, glukoza, mleko, słodycze, owoce i soki owocowe... Węglowodany złożone znajdujące się w: pieczywie, płatkach, ryżu, makaronie, kaszach i warzywach... podwyższają cukier wolniej, niezbyt wysoko i na dłużej - wchłaniają się powoli i zapobiegają hipoglikemii między posiłkami.
Żywieniowe zalecenia:
- Skład i wielkość posiłku należy zbilansować z dawką leku - posiłek zbyt obfity spowoduje hiperglikemię, zbyt mały - hipoglikemię.
- Zapewnić w diecie odpowiednią ilość węglowodanów.
- Wykluczyć węglowodany proste.
- Wartość odżywcza posiłku nie powinna przekraczać dobowego zapotrzebowania kalorycznego.
- Ilość i pory posiłków dostosować do rodzaju terapii (sztywnych pór posiłków nie muszą rygorystycznie przestrzegać osoby leczone analogami insulin).
- Unikać cukru i soli.
- Ograniczyć tłuszcze ze względu na dużą zawartość cholesterolu i kalorii.
- Zjeść dodatkowy, mały posiłek (np. kanapkę) przed wysiłkiem fizycznym.
Stosowanie się do diety nie zawsze bywa łatwe, szczególnie w Święta. Wtedy jadamy o innych porach, długo siedzimy przy stole, jemy dużo i narażeni jesteśmy na liczne pokusy. Skutki tego chory odczuwa szybko. Pojawiają się objawy wzrostu poziomu glukozy we krwi: pragnienie, częste oddawanie zwiększonej ilości moczu, suchość w ustach, zmęczenie, a przy znacznej hiperglikemii zapach acetonu w wydychanym powietrzu. Jest to sygnał, by zmierzyć poziom cukru i starać się jak najszybciej go obniżyć.
Gdy chory przyjmuje insulinę
Osoby leczone insuliną nadmiaru cukru we krwi mogą pozbyć się szybko i łatwo wstrzykując korygującą dawkę insuliny szybkodziałającej. W korzystnej sytuacji są chorzy stosujący analogi szybkodziałające, preparaty, których działanie jest niemal natychmiastowe i które szybko obniżają poziom cukru we krwi. Można je wstrzykiwać tuż przed siadaniem do stołu - nie jest potrzebne zachowanie półgodzinnej przerwy między wstrzyknięciem, a początkiem posiłku. Można je też podawać bezpośrednio po jedzeniu, a jeśli okaże się, że posiłek był większy i bardziej kaloryczny lub deser zawierał więcej węglowodanów niż planowaliśmy, można w każdej chwili wstrzyknąć dodatkową dawkę analogu. Stosując analogi szybkodziałające istnieje możliwość zrezygnowania z jedzenia o stałej porze, przyjmowania ich przed zjedzeniem, opóźnionego posiłku lub spożycia każdego posiłku nieplanowanego jeśli nie jest zbyt kaloryczny.
O sposobie leczenia decyduje lekarz, on także ustala dawki insuliny. Osoba z cukrzycą stosująca insulinę powinna wiedzieć kiedy i w jakich sytuacjach należy podać większą dawkę insuliny, a kiedy powinno się ją obniżyć. Pacjent może samodzielnie dokonywać niewielkich zmian, oczywiście po konsultacji z lekarzem. Najczęściej są one potrzebne w sytuacjach wyjątkowych, gdy: cukru we krwi jest za dużo lub chory planuje zjedzenie dużego posiłku, słodkiego deseru, bardzo słodkich owoców (np. winogron) czy planuje wysiłek fizyczny.
Umiejętność korygowania dawek insuliny chory może zdobyć w gabinecie lekarskim lub na zajęciach edukacyjnych, prowadzonych dla pacjentów w poradniach diabetologicznych.
Jak samodzielnie zmienić dawkę insuliny?
By tego dokonać trzeba pamiętać, że:
- Prawidłowa wartość glukozy we krwi przed jedzeniem wynosi około 100 mg/dl.
- Stężenie glukozy we krwi jest za duże, gdy przekracza 10,0 mmol/l (180 mg%) lub gdy cukier pojawia się w moczu.
- Jedna jednostka insuliny obniża glikemię o 30-50 mg/dl.
- 1 wymiennik węglowodanowy podwyższa poziom cukru we krwi o ok. 30-50 mg/dl.
Gdy chory przyjmuje doustne leki przeciwcukrzycowe
Osoby przyjmujące leki doustne powinny przestrzegać diety cukrzycowej. Osoby z nadwagą i otyłością powinny stracić na wadze. Wówczas może okazać się, że poziomy cukru we krwi unormują się. Wymaga to jednak dużej samodyscypliny. Pacjenci o ewentualnym zmniejszeniu lub zwiększeniu dawki leku muszą wcześniej porozmawiać z lekarzem, by ustalić czy jest to możliwe. W tym niezwykle będzie pomocny regularnie prowadzony dzienniczek samokontroli. Ocena uzyskanych wyników pozwoli określić wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Cukrzyca typu 2 ma postępowy charakter i należy pamiętać, że po około 5 latach przyjmowania doustnych leków przeciwcukrzycowych, w celu ograniczenia rozwoju powikłań, należy rozważyć przejście na insulinoterapię. Metodę i rodzaj insulinoterapii zawsze zleca lekarz w oparciu o przesłanki medyczne.
Kiedy szukać pomocy?
Jeśli mimo starań pacjenta cukier utrzymuje się powyżej 300 mg/dl, w moczu występuje aceton, oddech staje się przyspieszony i wzrasta powyżej 25 na minutę, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Istnieje bowiem zagrożenie śpiączką cukrzycową.
Agencja Deva
Portal "Moja Cukrzyca" nie ponosi odpowiedzialności za treść komunikatu. Komunikat przesłano na adres e-mail Redakcji "Moja Cukrzyca" i zamieszczono bezpłatnie.
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
