Artykuł autoryzowany
Profilaktyka ma duże znaczenie w ochronie zdrowia.Profilaktyka pierwotna, czyli zapobieganie nowotworom złośliwym, obejmuje wszystkie działania mające na celu zmniejszenie zachorowania na nowotwór (promocja zdrowia).
Profilaktyka wtórna obejmuje działania w odniesieniu do osób, które nie mają objawów choroby nowotworowej w celu jej wykrycia jeszcze w okresie bezobjawowym, przedklinicznym.
Obejmuje ona:
- wcześniejsze wykrywanie (wykrycie nowotworu wcześniej niż on się ujawni klinicznie),
- wykrywanie wczesnego nowotworu (wykrycie go w najwcześniejszym, a więc wyleczalnym stadium).
Nowotwory złośliwe są drugą po chorobach układu krążenia przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych i stanowią 20% ryzyka zgonów. Ryzyko zachorowania na te choroby jest większe od ryzyka zgonu i można określić, że 25-33% obywateli krajów rozwiniętych zachoruje na nią w ciągu swojego życia.
W krajach przodujących w walce z rakiem szansa wyleczenia chorego na nowotwór złośliwy wynosi ponad 50%. W Polsce jest o połowę niższa Już na początku ubiegłego stulecia znana była zależność między wczesnym rozpoznaniem nowotworu, a wynikami jego leczenia. Obecnie wiadomo, że wykrycie nowotworu o jedno stadium kliniczne wcześniej podwyższa o 25% szanse na jego wyleczenie.
Czas od zadziałania czynnika rakotwórczego do klinicznego ujawnienia nowotworu, dla większości przypadków wynosi 20 lat. Istnieje więc szansa wykrycia ich we wczesnych stadiach.
Ustalono, że dwa zorganizowane badania przesiewowe - inaczej skryningowe - mogą znacznie obniżyć umieralność z powodu nowotworów złośliwych. Cytologiczne badania skryningowe szyjki macicy mogą obniżyć o 80% umieralność z powodu raka szyjki macicy w grupie skryningowej, skryningowe mammograficzne badania przesiewowe - o 40% umieralność z powodu raka piersi.
Skryning (badanie przesiewowe) jest to badanie grupy ludzi określonej jedynie np. wiekiem i miejscem zamieszkania. Dotyczy ono ludzi bez objawów choroby, która jest przedmiotem badania (np. rak szyjki macicy, rak piersi). Wiadomo, że wśród nich znajduje się pewna ilość osób, która już zachorowała na dane schorzenie, ale choroba jest jeszcze w stanie przedklinicznym, wykrywanym jedynie za pomocą testu (badania) zastosowanego w skryningu. Takim testem w przypadku raka szyjki macicy jest badanie cytologiczne, a w przypadku raka piersi - mammografia. Trzeba pamiętać, że są to jednak tylko badania przesiewowe, niepozwalające na postawienie ostatecznego rozpoznania.
Stosując dany test "przesiewamy" całą grupę badaną oddzielając osoby z testem ujemnym (prawidłowym) i testem dodatnim (nieprawidłowym). Osoby z testem nieprawidłowym są dalej badane w celu ustalenia rozpoznania i ew. leczenia.
W Polsce notuje się rocznie ok. 4 000 zachorowań i 2 000 zgonów z powodu raka szyjki macicy. W przypadku raka sutka liczby są jeszcze większe: 10 000 zachorowań i 5 000 zgonów. Z tego powodu celowe jest prowadzenie w przypadku tych nowotworów masowych badań skryningowych, gdyż daje to możliwość wykrywania stanów przedrakowych, raków przedinwazyjnych i bardzo wczesnych postaci klinicznych raka inwazyjnego.
Profilaktyka raka piersi, Mammografia - co ile się badać?
Wczesne wykrycie tych zmian zwiększa znacznie szanse na całkowite wyleczenie.
dr n. med. Piotr Siwek
Specjalista ginekologii i położnictwa
86-095 Bydgoszcz
ul. Pestalozziego 27
tel. (052) 346-00-67
tel. kom. 601-664-748
e-mail: p.siwek@abas.pl
Artykuł pochodzi ze strony Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków w Świeciu i został opublikowany za zgodą Zarządu Stowarzyszenia.
Program "Glikelin Basic" to darmowy system analityczny służący do przetwarzania pomiarów stężenia cukru we krwi. Pobierz teraz!
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
